ΟΙ ΚΑΛΠΗΔΕΣ
Δραματοποιημένο διήγημα του Στρατή
Μυριβήλη
Θέατρο «Μπέλλος»
Κέκροπος 1
Πλάκα
Σκηνοθεσία:
Κώστας Παπακωνσταντίνου
Ερμηνεύουν
οι ηθοποιοί:
Ελισσαίος
Βλάχος
Αγγελική
Μαρίνου
Δημοσθένης
Ξυλαρδιστός
Κυριακή, 26
Μαΐου 2024
6 μ.μ.
Αναλύει η
Μαρίνα Αποστόλου
«ΟΡΣΕ ΤΟ ΠΙΠΕΡΙ ΣΟΥ…! ΟΡΣΕ ΤΟ ΜΕΤΑΞΙ ΣΟΥ!»
Αν θέλετε να γελάσετε με την ψυχή σας
χωρίς το γέλιο σας αυτό να αποτελεί προϊόν πίεσης και βίας κατόπιν φθηνών
ερεθισμάτων άνευ περιεχομένου, τότε δεν έχετε παρά να πάρετε τον δρόμο για το
θέατρο «Μπέλλος» της όμορφης γειτονιάς της Πλάκας. Εκεί, θα παρακολουθήσετε τη
σπουδαία σάτιρα που «χαϊδεύει» για τα καλά το πρόσωπο της καυστικής κωμωδίας με
τίτλο Οι κάλπηδες. Το κείμενο βασίζεται στο ομώνυμο διήγημα του Στρατή
Μυριβήλη και έχει ως κεντρική ιδέα την απατεωνιά που κυλάει ανά τους αιώνες στις
φλέβες του Έλληνα δίνοντάς του περισσή ενέργεια, ώθηση για πλάγια δράση αλλά
και ζημία. Αυτός είναι εξάλλου και ο λόγος που παραμένει επίκαιρο ως κείμενο.
Δύο κατεργάρηδες από διαφορετικά
χωριά της Λέσβου, ο Ψευτοθόδωρος και ο Καλπομανώλης συναντιούνται κάποια στιγμή
μοιραία στο νησί τους οπότε και η πρώτη και μοναδική σκέψη και των δυο τους είναι
να εξαπατήσει ο ένας τον άλλο. Είναι τόσο εμμονική αυτή τους η πρόθεση που
διαρκώς ο ανταγωνισμός για το ποιος θα γελάσει ποιον αυξάνεται ραγδαία. Όπως είναι
επόμενο, η επιμονή τους για κοροϊδία θα τους κάνει άκρως εφευρετικούς,
επινοητικούς, ταχείς, ετοιμόλογους, δραστικούς και αποτελεσματικούς,
τουλάχιστον τις περισσότερες φορές. Ενίοτε, οι θεατές εκπλήσσονται με την
ευφυΐα τους και τις αστείρευτες, πρωτότυπες, απανωτές τους ιδέες που τους επιτρέπουν
όχι μόνο να αλληλο-εξαπατώνται αλλά και να επιβιώνουν μπροστά σε ακραίους
κινδύνους όπως για παράδειγμα η επιδρομή αιμοβόρων πειρατών – κλεφτών αλλά και
η σωματική τιμωρία από αφεντικά που δεν ανέχονται την πονηριά και φυσικά ούτε
την τεμπελιά.
Η θεατρική ομάδα «Πτωχαλαζόνες» με
σκηνοθέτη τον Κώστα Παπακωνσταντίνου μας ταξιδεύουν στην εποχή της Τουρκοκρατίας
στη Λέσβο βάσει των αναμνήσεων του Μυριβήλη από τον παππού του ή και… τον προπάππου
του, όπως ακούμε. Τότε που οι άνθρωποι δεν γνώριζαν ο ένας το πρόσωπο του
άλλου, τότε που για να κερδίσει κανείς το ψωμί του έπρεπε να δουλέψει πολύ σκληρά
με πενιχρά μέσα, που για να μετακινηθεί έπρεπε να ταλαιπωρηθεί στους κακοτράχαλους
δρόμους, τότε που οι Τούρκοι κατέπνιγαν ή στην καλύτερη περίπτωση περιόριζαν τη
χριστιανική λατρεία, τότε που κλέφτες επιτίθονταν στις εκκλησιές και τις λεηλατούσαν,
τότε που καίτοι αμαρτωλός και ψεύτης, πρότασσες τον (υποκριτικό) σεβασμό στον
Θεό… Κάτι σαν και σήμερα δηλαδή!
Τόσο μέσω της αφήγησης όσο και των
σπαρταριστών διαλόγων, οι τρεις επί σκηνής ηθοποιοί δεν επιτρέπουν στο κοινό να
«ξαποστάσει» ούτε στιγμή! Το κείμενο είναι τόσο χειμαρρώδες και γρήγορο, έξυπνο
και γεμάτο εκπλήξεις στην πλοκή, η σκηνοθεσία τόσο εμπνευσμένη και καλοσχεδιασμένη
(εντελώς ενδεικτικά θα αναφερθώ στην κορυφαία σκηνή στην εκκλησία με τον
Καλπομανώλη να παριστάνει τον νεκρό και τον Ψευτοθόδωρο να τους σώζει
αμφότερους από τους ληστές με μια φωνή από το υπερπέραν) με ελάχιστα απλά
σκηνικά αντικείμενα που όμως είναι τόσο χρηστικά και λειτουργικά (λ.χ. το
σχοινί κατάβασης με το οποίο παίζουν και αυτοσχεδιάζουν απίστευτα οι δύο άνδρες
ηθοποιοί προκαλώντας άφθονο γέλιο!), τουλάχιστον έτσι καθίστανται από τον
σκηνοθέτη, οι τρεις ερμηνευτές διαθέτουν τόση πολλή ενέργεια και όρεξη για την τέχνη
τους που η εν λόγω παράσταση γίνεται μια αξέχαστη θεατρική εμπειρία!
Αγγελική Μαρίνου, Ελισσαίος Βλάχος
και Δημοσθένης Ξυλαρδιστός εναρμονίζονται τόσο ρυθμικά πάνω στη σκηνή χωρίς να
φοβούνται να αναμετρηθούν με τους (πολλαπλούς) ρόλους τους αλλά και με την
αστάθμητη και απρόβλεπτη, κάθε φορά καινούργια έμπνευση της στιγμής που αντλούν
από την παρουσία των ίδιων των θεατών. Τέλος, με το κείμενο του Μυριβήλη που
διακρίνεται για την ιδιαιτερότητα της γλώσσας της εποχής (αυτό το στοιχείο
είναι πραγματικά μια απόλαυση. Ακούμε φερειπείν: «ο γελαστής», «ρουθούνιζε», «τα
παλαμόχερα», «ώρες αργοκύλιστες», «ρεγάλο», «σουνέτι», «αλλοσούσουμοι») που
συνιστά, χωρίς υπερβολή, ένα αληθινό πινέλο που ζωγραφίζει όμορφες εικόνες στη
Μυτιλήνη της εποχής αλλά και σκιαγραφεί τις αστείες περιπέτειες και κυρίως τις φυσιογνωμίες
των γραφικών αυτών χαρακτήρων… Είναι πολύ ταλαντούχοι, ζωηροί και άξιοι, όπως πρωτίστως
είναι και ο σκηνοθέτης τους.
Προσωπικά, μου άρεσε που αρχικά μας
συστήθηκαν ως θίασος με μια σύντομη αναδρομή στην ιστορία τους αλλά και που μας
εισήγαγαν την κεντρική ιδέα του έργου, ο καθένας από τη δική του, ας πούμε, πλευρά.
Το ίδιο έγινε και στο φινάλε οπότε έδωσαν τα δικά τους συμπεράσματα ασκώντας με
χιούμορ κριτική στην Ελλάδα του ήλιου, του καλοκαιριού, της λαμογιάς και της αρπαχτής…
όπου πάντα πρέπει να έχει κανείς τα μάτια του δεκατέσσερα μην την πατήσει από τους
κλασικούς επιτήδειους…
Τέλος, θα ήθελα να συγχαρώ την
Μαργαρίτα Τρίκκα που επιμελήθηκε την κίνηση των ηθοποιών, τον Νίκο Ζουρνή για
την ανατολίτικη… μουσική αλλά και τον Νίκο Βαρδακαστάνη, τον φωτογράφο της παράστασης,
για την έμπνευση του βάθρου (εδώ ίσως κάπου να εμπλέκονται και τα Μαύρα Γίδια
με τη γραφιστική τους επιμέλεια) οπότε και βλέπουμε τη βασική ιδέα της διάνοιας
του Μυριβήλη˙ Δεν αρκεί να είμαστε κατεργάρηδες
απλά. Στόχος είναι να είμαστε ΠΙΟ κατεργάρηδες από τους διπλανούς μας! Ει
δυνατόν, να βγούμε ΠΡΩΤΟΙ.
Είναι σημαντικό που οι «Πτωχαλαζόνες»
επέλεξαν και σύστησαν στο κοινό ένα άγνωστο εν πολλοίς κείμενο κι εντούτοις σωστό
διαμάντι, είναι σχεδόν μαγικό που περνάνε και οι ηθοποιοί, παρόλη την κούραση,
το ίδιο όμορφα και διασκεδαστικά με τους θεατές.
Το σχόλιό μου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης:
Οι κάλπηδες από την ομάδα «Πτωχαλαζόνες».
Δραματοποιημένη λογοτεχνία του Στρατή Μυριβήλη, σκηνοθεσία Κώστας
Παπακωνσταντίνου. Μια άφθαστη κωμωδία, μοναδικά σκηνοθετημένη, όπου το γέλιο
των θεατών είναι πηγαίο και αβίαστο τόσο μέσα από το ίδιο το κείμενο του
Μυριβήλη όσο και από τους αυτοσχεδιασμούς των τριών ηθοποιών. Χάρηκα πολύ που
το θέατρο σήμερα στην τόσο χαρούμενη και διασκεδαστική αυτή παράσταση ήταν
γεμάτο. Το κλίμα ήταν πολύ ζεστό, εξέπεμπε μια αύρα ενθουσιασμού και κυρίως
διάθεσης για διακωμώδηση των διαχρονικών ψεγαδιών που έχουμε ως Έλληνες: την
απατεωνιά, την πονηριά, το ψέμα και έμμεσα και την τεμπελιά. Ακόρεστα,
ασταμάτητα και ανταγωνιστικά σε σχέση με τους υπόλοιπους «ομότεχνούς» μας…
Ποιος θα ξεγελάσει ποιον καλύτερα, ποιος θα την φέρει πιο πονηρά στον άλλο,
ποιος θα την βγει από πάνω, ποιος δεν θα κουραστεί για να κερδίσει τη ζωή
του… Οι λατρεμένοι «Πτωχαλαζόνες» δίνουν το 1000 τοις εκατό του εαυτού τους
και μάλιστα δεν διστάζουν να εμπλέξουν και το κοινό στο πλαίσιο ενός
διαδραστικού καλέσματος επί σκηνής. Η παράσταση αυτή πρέπει, για μένα
τουλάχιστον, όχι μόνο να πάρει παράταση την τρέχουσα θεατρική περίοδο, κι ας
βαίνει προς το τέλος της, αλλά και να παιχτεί δίχως δεύτερη σκέψη και από
φθινόπωρο.
Πληροφορίες για την παράσταση εδώ: https://theatrompellos.gr/?page_id=5092
