Θεατρικές Απόψεις

ΚΑΠΟΙΟΣ ΝΑ ΜΕ ΠΡΟΣΕΧΕΙ

του Frank
McGuiness

«Ιρλανδός: Νομίζουν ότι με μείωσαν
σαν άντρα, εγώ όμως είμαι περισσότερο άντρας από αυτούς… εγώ δεν θα τους βασάνιζα…»

Θέατρο «Βεάκη»

Εξάρχεια,
οδός Στουρνάρη 32

Μετάφραση – Σκηνοθεσία:
Αθανασία Καραγιαννοπούλου

Αναλύει η
Μαρίνα Αποστόλου

Την προτελευταία του παράσταση στην
Αθήνα έδωσε ο θίασος της παράστασης Κάποιος να με προσέχει αποτελούμενος
από τρεις εξαιρετικούς ηθοποιούς [Αντίνοος Αλμπάνης (Ιρλανδός), Σωτήρης
Σκάντζικας (Άγγλος), Δημήτρης Παπαγεωργίου (Αμερικανός)] που επέδειξαν έναν
ξεχωριστό καλλιτεχνικό επαγγελματισμό επί σκηνής με μια ασφυκτικά γεμάτη
πλατεία την Τετάρτη 27 Δεκεμβρίου 2023 στο θέατρο «Βεάκη». Η παράσταση ολοκληρώνει
τον κύκλο της στην πρωτεύουσα και επιστρέφει από τον επόμενο μήνα στη
Θεσσαλονίκη, καθώς πρόκειται για μια παραγωγή του θεάτρου «Αυλαία» της συμπρωτεύουσας.

Τρεις άνδρες συλλαμβάνονται
χωρίς προφανή αιτία από τρομοκράτες στη Βηρυτό του Λιβάνου και κλείνονται σε
ένα κελί όπου μένουν αλυσοδεμένοι και υπό άθλιες συνθήκες διαβίωσης επί μήνες.
Η προσαγωγή τους εκεί δεν γίνεται ταυτόχρονα αλλά σταδιακά, όπως ακριβώς
πραγματοποιείται αντίστροφα και η αποχώρησή τους από το ίδιο σημείο. Πρώτος
συλλαμβάνεται και φυλακίζεται ένας Αμερικανός γιατρός ο Άνταμ, στη συνέχεια ένας
Ιρλανδός δημοσιογράφος ο Έντουαρντ και στο τέλος καταφθάνει και ο Μάικλ, ένας Άγγλος
καθηγητής πανεπιστημίου λογοτεχνίας.

Μέσα στην πρωτόγνωρη,
αλίμονο, ετεροτοπία του εγκλεισμού τους καλούνται να επικοινωνήσουν και να
συνυπάρξουν αλλά και να αλληλοϋποστηριχτούν με στόχο κυρίως να νικήσουν και να
μη νικηθούν από τους δεσμοφύλακές τους και ακόμα περισσότερο να μην ηττηθούν
από την παράνοια και την κατρακύλα της τρέλας που παραμονεύει και γίνεται αισθητή
όλο και πιο έντονα με το πέρασμα των ημερών και των ωρών… Όπλο αντίστασης θα
είναι το χιούμορ, ο (αυτο)σαρκασμός, η φαντασία, το όνειρο, οι αναμνήσεις αλλά
και το ίδιο μίσος. Πιο εριστικός φαίνεται μάλλον ο Ιρλανδός που είναι και ο πιο
αθυρόστομος αλλά και το δραματικό πρόσωπο που επαίρεται για τον ανδρισμό του,
την οικογένεια με τα τρία παιδιά, τη γυναίκα του βεβαίως αλλά και την καταγωγή
του… Ενώ η σχέση του με τον Αμερικάνο γιατρό είναι βαθιά φιλική καθώς τρέφει
σχεδόν αδερφικά αισθήματα για το άτομό του (απόδειξη ότι πέφτει σε απεργία
πείνας όταν εκείνος χάνεται…) αντίθετα δεν διστάζει να εκφράζει διαρκώς την αντιπάθειά
του για τον Μάικλ ήδη από την πρώτη στιγμή της άφιξής του. Αμφισβητεί σταθερά το
πόσο πραγματικά άνδρας είναι, τον ειρωνεύεται, τον κατηγορεί για την αγγλική
κατοχή στην Ιρλανδία ένα ιστορικό γεγονός που ωστόσο μετράει διακόσια χρόνια
ενώ δεν φοβάται να εκραγεί και να μιλήσει υβριστικά έως απειλητικά όταν ο
Άγγλος αναφέρεται εκ νέου στην αχλαδόπιτα που αποτέλεσε την αφορμή της σύλληψής
του…

Ο Άνταμ, ο
νευρολόγος, είναι προσκολλημένος στα δύο θρησκευτικά κείμενα που τους έχουν επιτρέψει
να διαβάζουν: τη Βίβλο και φυσικά το Κοράνι. Θυμάται τη γυναίκα του που «ερεθιζόταν»
ερωτικά με το Άσμα Ασμάτων του Σολομώντα και απαγγέλλει αποσπάσματα από
αυτό. Και οι τρεις δραματικοί χαρακτήρες αναπολούν τις γυναίκες τους… Οι σύζυγοί
τους και η αγάπη προς αυτές είναι το ισχυρό κοινό τους σημείο. Με τη διαφορά
ότι ο Μάικλ την έχει χάσει σε δυστύχημα και το μόνο πλάσμα που του έχει
απομείνει είναι η μητέρα του που δεν είναι καλά στην υγεία της, γεγονός που
ασφαλώς τον κάνει ακόμα πιο ανήσυχο μέσα στη συνθήκη αυτή. Η αγάπη όμως και η
νοσταλγία για τις γυναίκες τους δεν είναι το μόνο κοινό τους στοιχείο. Και οι
τρεις τους είναι νέοι άντρες, όχι όμως παιδιά, ούτε νεαροί ούτε βεβαίως και
μεσήλικες. Ηλικιακά λοιπόν ομοιάζουν και συναντιούνται. Μιλούν όλοι τους την
αγγλική γλώσσα (ο Έντουαρντ δεν χάνει την ευκαιρία να επιτεθεί στον Μάικλ και
για αυτήν… τονίζοντας ότι οι Ιρλανδοί την εξέλιξαν), είναι εγγράμματοι άνθρωποι
(ακόμα και αν ο Ιρλανδός παρουσιάζεται με πιο λαϊκή έως «μάτσο» συμπεριφορά),
έχουν και οι τρεις διαγράψει μια προσωπική και επαγγελματική πορεία στον βίο τους
έως τώρα, έχουν να συζητήσουν θέματα που τους ενδιαφέρουν κατά μία έννοια από
κοινού, δείχνουν να συνεννοούνται ακόμα και όταν μαλώνουν, όταν συγκρούονται
(στην πραγματικότητα πρόκειται για μια ζύμωση μεταξύ τους που τους φέρνει όλο
και πιο κοντά και τους δένει ψυχικά), συντονίζονται πνευματικά και ο ένας αντιλαμβάνεται
τη σκέψη και το χιούμορ του άλλου ενώ δεν λείπουν τα επιχειρήματα όταν πρέπει
να επικρατήσει η λογική και να επιτευχθεί η ισορροπία και η ηρεμία. Το μέλλον τους
είναι επισφαλές, η ζωή τους διακυβεύεται και αυτό ακριβώς το δεδομένο τούς ωθεί
σε φιλοσοφικά μονοπάτια αλλά και σε φαντασιώσεις, σε ονειρεμένα ταξίδια με
ιπτάμενα αυτοκίνητα, σε γράμματα προς τους αγαπημένους τους αλλά και σε νοητή
κατανάλωση ποτών εν είδει διασκέδασης… Ένας άνθρωπος δεν είναι δυνατόν να
απωλέσει την ποιότητα και τις γνώσεις του τόσο εύκολα. Οι βάσεις του είναι
γερές και τον ακολουθούν μόνιμα. Για τον λόγο αυτό ο Άνταμ λέει κάποια στιγμή: «Ήμουν
γιατρός…» και ο Έντουαρντ σπεύδει να τον διορθώσει απαντώντας: «Είσαι ακόμα
γιατρός…». Ακριβώς, το ίδιο διαπιστώνουμε και για τον καλλιεργημένο της παρέας
τον Μάικλ που απαγγέλλει στίχους από μεσαιωνική ποίηση και όχι μόνο.

Έχουμε να κάνουμε με
τρεις ισότιμες, δυνατές ερμηνείες υπέροχων ηθοποιών που θεράπευσαν ισάξια τους ρόλους
που τους ανατέθηκαν. Προσωπικά, δεν ξεχώρισα κάποιον ως καλύτερο ή ως λιγότερο
καλό. Η μόνη διαφορά είναι αμιγώς στην ποσότητα και καθόλου στην ερμηνευτική
ποιότητα του Δημήτρη Παπαγεωργίου εφόσον ο Άνταμ δεν είναι πια παρών και οι δύο
έτεροι κρατούμενοι (Αντίνοος Αλμπάνης και Σωτήρης Σκάντζικας) μένουν σε ένα
σημαντικό μέρος της παράστασης οι δυο τους. Μπράβο τους, βεβαίως, που φρόντισαν
να εναρμονίσουν την εξωτερική τους εμφάνιση με τους δρώντες που υποδύονται
(ακούρευτοι, αξύριστοι…) αλλά και που δούλεψαν τόσο επισταμένως την κίνησή τους,
υποθέτω με την ορθή καθοδήγηση της μαέστρου τους Αθανασίας Καραγιαννοπούλου.
Πήραμε ως θεατές μια γεύση, το λιγότερο, από το τι θα πει «σωματικό θέατρο». Οι
σκηνές του έργου ήταν στην πλειοψηφία τους εκτενείς, γεμάτες, με μεγάλη
διάρκεια, απαιτητικές για τους υποκριτές, δύσκολες σε κάποια σημεία που έπρεπε
να πείσουν για τη μεταβολή του θυμικού τους ή και να τραγουδήσουν πόσο μάλλον
να μιμηθούν σαν παντομίμα ενέργειες της πραγματικής ζωής. Η παράσταση διακρίνεται
και για τα μουσικά της θέματα που εμπνέονται από τις ανθρώπινες σχέσεις, των
οποίων η αξία απογειώνεται και εξυμνείται. Αλήθεια όμως, τι θα γινόταν αν αυτοί
οι τρεις άνθρωποι αντάμωναν ο ένας τον άλλο σε κατάσταση ειρήνης και
ελευθερίας;

Πολλά credits στην τελευταία σκηνή όπου οι τρεις
άνδρες ξανανταμώνουν και γίνονται και μια πάλι μια γροθιά, μια δύναμη για τελευταία
φορά. Άριστοι φωτισμοί (Λευτέρης Παυλόπουλος), πολύ καλή μετάφραση της σκηνοθέτιδος
με την απόδοση του κειμένου να μην ενοχλεί καθόλου ακουστικά αλλά και να έχει
μια σωστή ροή.

Τι απέγινε τελικά ο
Αμερικανός; Τον φόνευσαν πράγματι, γεγονός που μέτρησε θετικά ωφελώντας τους
άλλους ομήρους; Η ουδετερότητα της Ιρλανδίας σώζει τον πολίτη της έστω και με
καθυστέρηση, όμως τι μέλλει γενέσθαι με τον Άγγλο που θέλει στο νοερό του
ταξίδι να φτύσει πάνω από το Κοινοβούλιο που δεν κάνει τίποτα για να τον
απελευθερώσει; Για το τέλος, ας ακούσουμε το τραγούδι που ενέπνευσε και τον
τίτλο του έργου στον Ιρλανδό δραματουργό (Ella Fitzgerald Someone To Watch Over Me): https://www.youtube.com/watch?v=gDhF-PsDuCw