ΦΑΚΝΤ ΑΠ
«Ένα αντίο δεν μπορεί να είναι
μονολεκτικό… Πέντε φθόγγοι και ανάμεσά τους ένα ολόκληρο σύμπαν…»
Θέατρο «ΑΛΦΑ – Ληναίος – Φωτίου»
Πατησίων 37
& Στουρνάρη 51
Εξάρχεια
του Τάσου
Ιορδανίδη
Σκηνοθεσία: Θάλεια
Ματίκα
Ερμηνεύουν ο
Διονύσης Παπανδρέου και η Αφροδίτη Λιάντου
Σάββατο, 6
Ιανουαρίου 2024
Αναλύει η
Μαρίνα Αποστόλου
Είναι υπέροχο, μαγικό το μονοπάτι της
ζωής…
Με ποιο δικαίωμα ένας ενήλικας κατακρεουργεί την
αυτοπεποίθηση ενός παιδιού κατακρημνίζοντας τα όνειρά του; Και με ποιο δικαίωμα
το οδηγεί στον εγκλεισμό ενώ κανονικά θα έπρεπε εκεί να βρίσκεται ο ίδιος εξαιτίας
των συμπλεγμάτων και των ταπεινών του ενστίκτων;
Συχνά οι ενήλικες αντί να καμαρώνουν και να ενισχύουν την
ομορφιά, την έμπνευση και τα νιάτα, τις τσαλαπατούν και τις καταπνίγουν υποκινούμενοι
από φθόνο, μικρότητα, άγνοια και γενικότερα προσωπικά ψυχολογικά ελλείμματα.
Είναι σαν να πάει ένα ωραίο λουλούδι να ανθίσει και να έρχεται κάποιος
χαιρέκακα να το ποδοπατά με το γεμάτο λάσπες παπούτσι του. Οι νέοι άνθρωποι τις πιο πολλές φορές δεν διαθέτουν αμυντικό σύστημα ενάντια στη λεκτική βία των συνομηλίκων τους και
κυρίως των γονιών τους. Εξαρτώνται οικονομικά από τους τελευταίους, ζουν μαζί τους
και είναι καθαρά θέμα τύχης τι θα εισπράξουν από εκείνους.
Διαβάζω και ξαναδιαβάζω ότι το Φακντ Απ είναι ένα έργο
για τη γενιά G, για τους
εφήβους κτλ κτλ. Όχι: είναι ένα έργο που απευθύνεται σε πολύ πιο ευρύ κοινό από
αυτό. Στους εφήβους, στους ενήλικες, στους γονείς, σ’ αυτούς που δεν έχουν
παιδιά, σ’ αυτούς που έχουν και τα έχουν καταστρέψει, σ’ αυτούς που
προλαβαίνουν να επανορθώσουν, σ’ αυτούς που επιβάλλουν πρότυπα, σ’ αυτούς που
πιστεύουν στο La Vita è Bella, σ’ αυτούς που θέλουν να συνέλθουν, παλεύουν αλλά
ξαναπέφτουν μέχρι να ξανασηκωθούν, σ’ αυτούς που μεταφέρουν τον βαρύ σταυρό που
τους φόρεσαν άλλοι και ενδέχεται να μην είναι πια είκοσι χρονών αλλά και πολύ
μεγαλύτεροι ηλικιακά.
|
Δύο νεαρά άτομα, ένα αγόρι και ένα κορίτσι, βρίσκονται |
Οι ετεροτοπίες είναι από τα πιο γοητευτικά στοιχεία, για
μένα, στο θέατρο ακριβώς επειδή δεν είναι ούτε μη – τόποι ούτε τόποι. Απαντώνται
στο ενδιάμεσο της ανθρώπινης ζωής και της ανυπαρξίας εκεί όπου ο άνθρωπος
υφίσταται και δεν υφίσταται μαζί… Εκεί όπου οι κανόνες λειτουργίας αλλάζουν,
εκεί όπου τα όρια τίθενται από έτερους επιτηρητές, εκεί που η ανάγκη για
επιστροφή στο φυσιολογικό είναι αδήριτη αλλά κινδυνεύει να μην ικανοποιηθεί
ποτέ. Οι ετεροτοπίες, προφανώς, γοητεύουν και έλκουν τους δραματουργούς
γονιμοποιώντας τη σκέψη τους και κατά συνέπεια και την πένα τους. Το ίδιο ισχύει
και με το τραύμα˙ το τραύμα που παραμένει ανήκεστο και δείχνει, προσώρας τουλάχιστον, μη
ιάσιμο. Τραύμα και ετεροτοπία λοιπόν οι δύο άξονες σκέψης και γραφής του Τάσου
Ιορδανίδη. Το κείμενό του κέντημα, πλήρες από πολλές σημαίνουσες λεπτομέρειες:
στην περίπτωση του κοριτσιού ευθύνεται ο πατριός και φυσικά έμμεσα η μητέρα της
ενώ στην περίπτωση του Κεφάλα ο ίδιος ο πατέρας – ναζί. Έτσι, ο συγγραφέας
καταρρίπτει το στερεότυπο που επιρρίπτει την ευθύνη μόνο στον γονέα ή μόνο στο
ξένο πρόσωπο χωρίς δεσμό αίματος που «λογικά» αδυνατεί να αγαπήσει.
Κάποια άλλη στιγμή, ακούμε τον Κεφάλα να λέει: «Αντί να είμαστε κάπου και να δημιουργούμε κάτι και να χαιρόμαστε ή να λυπόμαστε με αυτό, είμαστε εδώ μέσα. Είναι μεγάλη μαλακία αυτό! Η ζωή είναι ωραία! Θα σε πείσω γι’ αυτό!», ατάκες μέσα από τις οποίες ο δραματουργός υπογραμμίζει την αξία και την αναγκαιότητα ο άνθρωπος να δρα ελεύθερος ακόμα και όταν όσα κάνει δεν ευτυχούν.
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΔΙΚΟΣ ΣΑΣ ΓΚΟΥΙΝΤΟ;
Αν μου επιτρέπεται να συγκρίνω τις παραστάσεις μεταξύ τους,
θα έλεγα ότι το ”Φακντ Απ” είναι από τις καλύτερες που έχω παρακολουθήσει
κατά το διάστημα από τότε που απελευθερώθηκε η θέαση μετά τον κορωνοϊό.
Πολλές φορές έχω συγκινηθεί, έχω δακρύσει, έχω κλάψει, έχω
σκουπίσει τα μάτια μου, έχω φύγει από την πλατεία στενοχωρημένη,
προβληματισμένη, σοκαρισμένη. Απόψε όμως, ήταν κάτι πάνω από όλα αυτά: το Φακντ Απ είναι τόσο ερεθιστικό συναισθηματικά έργο που λιώνει σίδερα! Και
δεν υπερβάλλω καθόλου. Με στόχο να συντάξω κριτική ανάλυση της παράστασης που
παρακολουθώ, πάντα έχω μαζί μου τετράδιο και στυλό για να κρατάω σημειώσεις. Με
το που κάθομαι στην καρέκλα, φοράω γυαλιά μυωπίας, βγάζω το τετράδιο, πιάνω το
στυλό και καταγράφω αρχικά τι βλέπω πάνω στη σκηνή. Και οι σημειώσεις
συνεχίζονται σε όλη την διάρκεια μέχρι το τέλος και την υπόκλιση. Σήμερα όμως,
υπήρξε στιγμή που δεν άντεξα. Έκανα τα γυαλιά μου στέκα στα μαλλιά, σταμάτησα
να γράφω και διπλώθηκα στα δύο και έκλαιγα ασταμάτητα. Ήταν το λεπτό εκείνο που
ο Διονύσης Παπανδρέου, που υποδύεται τον Κεφάλα σε έναν ρόλο αβανταδόρικο και
πολύ, πολύ δύσκολο ερμηνευτικά, έπαιζε
προς στιγμή στον διάδρομο μεταξύ των θεατών…
Το να πω ότι απλά μου άρεσε, ότι είναι καλογραμμένο και
καλοσκηνοθετημένο και ότι οι δύο νέοι ηθοποιοί, Παπανδρέου και Λιάντου,
ενσαρκώνουν επιτυχώς τους δύο νεαρούς τρόφιμους του ψυχιατρείου είναι πολύ
φτωχά λόγια σχεδόν στερεοτυπικά στην εν λόγω περίπτωση…
Έχουμε να κάνουμε με μια συγκλονιστική δουλειά. Ο Διονύσης
Παπανδρέου είναι πολύ μεγάλο ταλέντο, τον λάτρεψα, έκανε τη «βρωμοδουλειά» στην
παράσταση, υποκρίθηκε τον Κεφάλα που πρεσβεύει ότι η ζωή είναι ωραία αλλά δεν
αρκεί να το πιστεύει, πρέπει και να πείσει έμπρακτα την παρτενέρ του στην τρέλα
και τη ζωή, το Βλήμα. Και αυτό δεν είναι καθόλου, μα καθόλου εύκολο. Η κίνησή
του άρτια, εύστοχη, πολύ σωστή. Παρομοίως και οι εκφράσεις του προσώπου του.
Η Λιάντου πάλι, η προσωποποίηση της λογικής και της
απαισιοδοξίας, βαθιά πληγωμένη, αποκρούει σε κάθε λέξη τον Κεφάλα και τη χαρά
που πασχίζει να της δώσει που πάνω απ’ όλα είναι η χαρά της ζωής ακόμα και όταν
όλα είναι «φακντ απ»… Εξαιρετική και αυτή και πολύ τρυφερή ιδίως στο τέλος
οπότε και τραγουδά τόσο γλυκά It’s a wonderful life… Σημειωτέο ότι η
Αφροδίτη Λιάντου είναι τραγουδίστρια και επαγγελματικά.
Ο Ιορδανίδης αποδεικνύει την καλλιτεχνική του ωρίμανση μέσα
από το φανταστικό αυτό δραματικό κείμενο που συνέλαβε και έγραψε (σαν χθες μου
φαίνεται πως ήταν όταν τον είδα να παίζει στο Ιλίσια στο Λεωφορείο ο πόθος
και αργότερα στο Κάθε Πέμπτη, κύριε Γκρην στο Άνεσις) ενώ η Ματίκα
ξεδιπλώνει τη σκηνοθετική της δεξιότητα αξιοποιώντας υπεύθυνα και ευσυνείδητα το
υλικό που έχει στα χέρια της (ομοίως σαν να μην πέρασε μια μέρα όταν έπαιζε με
τη Χρυσούλα Διαβάτη στο Δυο γυναίκες χορεύουν στο Ιλίσια-Βολανάκης).
Έχουμε να κάνουμε με ένα καλλιτεχνικό ζευγάρι που όντως έχει βρει τη δική του
περπατησιά στον χώρο του θεάτρου γιατί απλούστατα δεν περιμένει να πέσει το
μάννα εξ ουρανού: στρώνεται στη δουλειά, κοπιάζει, χτίζει με σύνεση και φρόνηση.
Τα δίπολα αλήθεια – ψέμα, ρεαλισμός – φαντασία, ελευθερία –
εγκλεισμός, χαρά – θλίψη, θετικότητα – απαισιοδοξία, σοβαρότητα – χιούμορ,
μιζέρια – αυτοσαρκασμός, άρνηση – αποδοχή, μνησικακία – συγχώρεση είναι μόνο κάποια από αυτά που
γεμίζουν τους διαλόγους – ποτάμια του Ιορδανίδη. Μουσικές, προσωπικότητες
διαταραγμένες που έμειναν στην ιστορία, βίντεο, μετρημένη κίνηση, ο κάθε ρόλος
ανάλογα με τα δικά του χαρακτηριστικά, επιτυχημένα κοστούμια (βλέπε την μπλούζα
με τον γάιδαρο του Κεφάλα, το καλσόν με τις τρύπες του Βλήματος επιλογές της ενδυματολόγου Ηλένιας
Δουλαδίρη) όλα υπολογισμένα και ορθά στημένα από τη Ματίκα. Εύγε πραγματικά!
Το Φακντ Απ πράττει ακριβώς αυτό που οφείλει να
θεραπεύει το θέατρο: να τραυματίζει όχι βέβαια από κακία αλλά γιατί είναι χρέος
του να ξεσκεπάζει την αλήθεια, τις παθογένειες, αυτά που πονάνε, που
απογοητεύουν, που συνθλίβουν, που είναι απαράδεκτα αλλά υπάρχουν και
συμβαίνουν… και στη συνέχεια να βάζει βάλσαμο στις πληγές και να τις
επουλώνει. Και μπορεί να το κάνει διότι το φως του θεάτρου είναι άπλετο και
τόσο δυνατό που μπορεί να φωτίσει και να ζεστάνει και την τελευταία σκοτεινή
και κρύα γωνιά της ζωής…
Το διαμάντι αυτό πρέπει να μεταφραστεί και σε άλλες γλώσσες, να ταξιδέψει, να παρασταθεί σε σκηνές του εξωτερικού. Είναι πολύ σπουδαίο για να περιοριστεί στη θέαση ενός θεάτρου της Αθήνας μόνο.
Πληροφορίες για την παράσταση:
https://www.alfatheater.gr/faknt-ap-ena-ergo-tou-tasou-iordanidi/
Βίντεο:
