.jpg)
ΣΚΗΝΕΣ ΑΠΟ ΕΝΑ ΓΑΜΟ
του Ίνγκµαρ Μπέργκµαν
«Το να μην έχεις πρόβλημα είναι από
μόνο του πρόβλημα»
«Υπάρχουν και άλλα πράγματα εκτός από
το σεξ… Το να κάνεις έρωτα δεν είναι στοιχειώδες; Όταν ερχόμαστε να ξαπλώσουμε
στο κρεβάτι, όλα τα αγκάθια είναι εκεί… Ένα κρεβάτι με καρφιά…»
Σύγχρονο Θέατρο
Ευμολπιδών
45 – Κεραμικός
Σκηνοθεσία:
Ελένη Καρακούλη
Ερμηνεία: Νίκος
Ψαρράς και Μαρίνα Ασλάνογλου
Φιλική
συμμετοχή στο βίντεο της παράστασης:
Καρυοφυλλιά
Καραμπέτη
Σάββατο, 13
Ιανουαρίου 2024
Αναλύει η
Μαρίνα Αποστόλου
Γιατί τελικά
παντρεύονται οι άνθρωποι; Ιδίως τη σημερινή εποχή που ο γάμος δεν δείχνει
καθόλου επιβεβλημένος; Μήπως από καθαρή υπακοή στον κανόνα; Μήπως για εντάξουν
κοινωνικά τα τέκνα που θα φέρουν στον κόσμο; Και τα παιδιά που γεννούν τα
θέλουν στ’ αλήθεια ή απλώς τα υπηρετούν από υποχρέωση; Πώς είναι να ζεις άρτια
οργανωμένος τοποθετώντας τα πάντα στη ζωή σου μέσα σε «κουτάκια»; Πόσο πνιγηρή
μπορεί να καταλήξει η αστική ζωή ενός ζευγαριού του προηγμένου δυτικού κόσμου;
Από την άλλη
πλευρά, ένα ζευγάρι που έχει ζήσει επί χρόνια μαζί, έχει αποκτήσει παιδιά, έχει
διέλθει πολλά δύσκολα ή παράξενα στάδια, έχει συγκρουστεί και έχει διαλυθεί (γιατί
δεν ήταν αρκετά «απαλοί και απλοί και είχαν απαιτήσεις…»), είναι σχεδόν
αδύνατον να μην αγαπιέται εις το διηνεκές. Ακόμα και αν ο καθένας έχει ξαναπαντρευτεί
με άλλον… Αυτή τουλάχιστον είναι η οπτική του Μπέργκμαν στο εν λόγω έργο.
Βρισκόμαστε
στη Σουηδία, μια χώρα του ευρωπαϊκού βορρά, η οποία μέχρι πρότινος τουλάχιστον
απολάμβανε ένα υψηλό βιοτικό επίπεδο με την ειρήνη και την οικονομική ευημερία να
είναι δεδομένες. Οι δραματικοί χαρακτήρες του έργου, η Μαριάννε και ο Γιόχαν,
γιορτάζουν τη δέκατη επέτειο του γάμου τους. Η σκηνοθέτις, Ελένη Καρακούλη,
πραγματοποιεί μια εξαιρετική απόδοση του έργου, πρωτότυπη, εισαγωγικά
διαδραστική (βλέπουμε εισερχόμενοι στην πλατεία το ζεύγος κομψά και επίσημα
ενδεδυμένο να προσφέρει κρασί/σαμπάνια για να εορτάσει την επέτειό του ενώ ο
Νίκος Ψαρράς συλλέγει από το κοινό ερωτήσεις γραπτές μέσα σε μια γυάλα που
αφορούν τον γάμο του ζευγαριού), βαθιά ρεαλιστική, χωρίς δευτερόλεπτο πλήξης,
δίνοντας εύστοχα το στίγμα του σύγχρονου ανθρώπου που γίνεται ζευγάρι με
κάποιον άλλο επειδή είναι θλιμμένος, κατόπιν μια ερωτικής απογοήτευσης, που
δομεί τη ζωή του πάνω σε ρουτίνες, σε οικογενειακά γεύματα, ταξίδια, βόλτες στο
εξοχικό σπίτι, καθωσπρεπισμούς, ψυχαναγκαστικές σχέσεις με γονείς, συγγενείς
και φιλικά ζευγάρια, σκληρή δουλειά για να συντηρήσει όλη αυτή τη σειρά
πραγμάτων και επαναλαμβανόμενων μοτίβων αλλά και μια αίσθηση του ανικανοποίητου
που οδηγεί μοιραία στο διαζύγιο ακόμη και στην κακοποίηση.
Η διάσταση όμως
του δυστυχισμένου γάμου, που ήρθε η ώρα του να λήξει και τυπικά δεδομένης της ενηλικίωσης
των παιδιών, προβάλλεται και μέσα από το βίντεο με την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη
που υποδύεται την πελάτισσα της Μαριάννε. Μια γυναίκα που έχει ζήσει σε έναν
γάμο εντελώς συμβατικό και δεν έχει καν αγαπήσει τα παιδιά της αποφασίζει
αμετάκλητα να πάρει διαζύγιο.
Μια σύζυγος
μπορεί να είναι θελκτική με παντόφλες, φούτερ και μαλλιά πρόχειρα μαζεμένα
κότσο; Ιδίως όταν πρέπει να βράσει το τσάι, να φτιάξει το σάντουιτς, να
ετοιμάσει τα πλέον για τον άντρα της άνοστα και ανυπόφορα αβγά; Μπορεί να
μείνει δυνατή και όρθια όταν οφείλει να εργαστεί πολλές ώρες στο πλαίσιο ενός ελεύθερου
επαγγέλματος, να φροντίσει για τον οδοντίατρο της κόρης της, να ανεχτεί την
κατά πολλά χρόνια μικρότερη ερωμένη του συζύγου της, ο οποίος την εγκαταλείπει
χωρίς δεύτερη συζήτηση, να αντιμετωπίσει τα σχόλια του κοινωνικού περίγυρου;
Μα και ο άντρας
– σύζυγος πόσο μπορεί να υπομείνει μια ζωή μέσα σε σχήματα, σε αυτοματισμούς,
με δύο κακομαθημένα παιδιά, πόσο όμορφα γίνεται να νιώθει ως «πορτοφόλι με δυο πόδια», πώς
αισθάνεται γειωμένος και απογοητευμένος όταν χάνει τελικά την θέση εργασίας που
του είχε προσφερθεί, πώς όταν η ερωμένη του μεταλλάσσεται σε γκρινιάρα σύζυγο
νο2; Γιατί στο τέλος αποδεικνύεται άκρως ανασφαλής και δειλός, δεν υπογράφει το
διαζύγιο, ενδόμυχα ζηλεύει τη γυναίκα του που έχει βρει άλλο σύντροφο και φθάνει στο
σημείο να την χτυπήσει πάνω σε μια στιγμή ακραίας έντασης μάλλον κάτι που δεν
έχει ξανακάνει ποτέ πριν;
Προσωπικά,
θεωρώ τη Μαρίνα Ασλάνογλου μια πολύ ταλαντούχα ηθοποιό, ικανότατη να
υποστηρίξει τον ρόλο της Μαριάννε, το οποίο και πράττει πολύ πειστικά. Είναι
μια ηθοποιός που γοητεύει επί σκηνής, δεν πείθει μόνο, έχει καλλιτεχνική χημεία
με τον Νίκο Ψαρρά και πετυχαίνει να καταδείξει τη θέση της γυναίκας στον
σημερινό δυτικό κόσμο με τους δεκάδες απαιτητικούς ρόλους. Ο Νίκος Ψαρράς,
πάλι, φανταστικός ερμηνευτικά, με εξέπληξε στην εκφορά της κάθε μιας του
ατάκας, ειδικά στις κωμικές στιγμές. Δεν είχε τύχει ποτέ να τον δω να ερμηνεύει
κωμικό ρόλο, δεν μπορούσα να φέρω στο μυαλό μου μια τέτοια εικόνα. Το
αξιοθαύμαστο όμως, τόσο με τον Ψαρρά όσο και με την Ασλάνογλου δεν είναι ότι
μπορούν και είναι και κωμικοί ηθοποιοί το ίδιο καλά όπως και δραματικοί αλλά
ότι μπορούν να μεταβαίνουν με άνεση από το κωμικό στο δραματικό και πίσω από το ένα
λεπτό στο άλλο. Διαχειρίζονται άριστα τις εναλλαγές του κειμένου και εκεί που το
κοινό χαμογελάει ή και γελάει αβίαστα εκεί σοβαρεύει, συστέλλεται, προβληματίζεται,
ανησυχεί, φοβάται και ξανά από την αρχή, εάν αυτός ο κυματισμός προκύπτει στη ροή της εξέλιξης των
σκηνών.
Το πεδίο όμως
που αξίζει να σχολιαστεί χωριστά, είναι χωρίς αμφιβολία, η ίδια η σκηνοθεσία. Η
Ελένη Καρακούλη, εκσυγχρονίζει το κείμενο του Σουηδού συγγραφέα, έχει χρέος να
το κάνει, δεν γίνεται διαφορετικά, και το προσφέρει στους θεατές με δυναμισμό,
τόλμη αλλά και βαθιά ανθρώπινη ευαισθησία. Και δεν το λέω αυτό μόνο για την υποδοχή
του κοινού με τον ασυνήθιστο αυτό τρόπο κατασκευής μιας συνθήκης δεξίωσης με το
βίντεο να παίζει στιγμιότυπα από την πορεία του ζευγαριού από τότε που ήταν παιδιά
μέχρι που απέκτησαν οι ίδιοι δικά τους παιδιά και τους ηθοποιούς ακόμα και τον
ηλεκτρολόγο της παράστασης να διαδρούν ζωντανά με τον κόσμο αλλά για τον
χωρισμό σε ενότητες διακριτές και με τίτλο όπου το κοινό παρακολουθεί όλα τα
στάδια – επίπεδα του γάμου των Γιόχαν και Μαριάννε. Έχει δουλέψει πολύ πάνω στις
σκηνές, τις ερμηνείες του καθένα αλλά και έχει δέσει τους δύο ηθοποιούς μοναδικά,
μοιάζουν σαν αληθινό ζευγάρι. Το εύρημα του βίντεο με την Καραμπέτη ήταν έξυπνη
προσθήκη, τα ρούχα αριστερά του Γιόχαν και δεξιά της Μαριάννε που αλλάζουν οι
δύο δρώντες ανάλογα με τη σκηνή και τη φάση της πορείας τους, η μετάδοση της ανίας,
της απουσίας επικοινωνίας, του κενού ανάμεσα στα δύο πρόσωπα, τα σκηνικά
αντικείμενα που συνθέτουν ένα τέλεια λειτουργικό νοικοκυριό μα και η σκηνή στο
τέλος με τον φωτισμό να επικεντρώνεται στους δύο πρώην συζύγους που ξανασμίγουν
έξω από το ερειπωμένο πια σπίτι που στέγασε τον γάμο τους κάποτε… Λεπτομέρειες,
πολλές λεπτομέρειες αξιοπρόσεκτες όπως το ανοιχτό ψυγείο και η μουσική όταν η
Μαριάννε εγκαταλείπεται από τον Γιόχαν αλλά και όλες εκείνες οι εκφράσεις
προσώπου, οι ήχοι της φωνής, η ένταση, το χρώμα τους, σύμφωνα με τη συγκυρία
κάθε φορά και την ψυχική κατάσταση του κάθε συζύγου, όλα τα στοιχεία πολύ ρεαλιστικά,
φροντισμένα, τίποτα δεν περισσεύει, τίποτα δεν αμελείται. Σημειωτέα ακόμη και
τα ηχογραφημένα λόγια των υποκριτών, τεχνική που υιοθετείται όλο και πιο συχνά στις
παραστάσεις τελευταία. Έμπνευση, δημιουργικότητα, αποτέλεσμα οι τρεις λέξεις
που θα διάλεγα για την Καρακούλη εδώ στο Σκηνές από έναν γάμο.
Πόσες και
πόσες προβληματικές πτυχές ενός γάμου δεν φωτίζει ο Μπέργκμαν μέσα από το έργο
του; Πλευρές που ο ίδιος ο άνθρωπος δεν τολμάει να ομολογήσει ούτε στον ίδιο
του τον εαυτό… Έτσι, το σεξ γίνεται απλά μια συνήθεια που αν συμβεί τη μία
νύχτα, ασφαλώς δεν θα γίνει και την επομένη, που προσφέρεται ως αντάλλαγμα για
μια υλική εξυπηρέτηση/ κάλυψη, που αποτελεί ένα προϊόν του «βάζω τα δυνατά μου»
λες και πρόκειται για επίλυση άσκησης στο σχολείο!
Ο άνθρωπος, όπως
φαίνεται, όσο κοινωνικό ον είναι άλλο τόσο είναι και μοναχικό. Επιθυμεί, ας πούμε,
αντί να τρέχει σε ταξίδια, να περνάει τον χρόνο του στη βάρκα του ήρεμα και καλά.
Ενδέχεται επίσης να μην έχει ανάγκη καν την οικογένεια και αν τη δημιουργήσει
να μετανιώσει δεχόμενος φυσικά την επίκριση της κοινωνίας διότι κάτι τέτοιο
είναι ανεπίτρεπτο έως και νοσηρό για έναν γονιό και συνάμα πολιτισμένο άνθρωπο.
Επιπλέον, η εξωσυζυγική σχέση που γίνεται η αφορμή για χωρισμό αποδεικνύεται
άδεια, ένα σωσίβιο και μόνο, ένας εφήμερος πυροσβέστης ενώ το ίδιο το παιδί φαίνεται
κυνικό και αδιάφορο προς τον γονιό ζητώντας μόνο χρήματα και καταναλώνοντας σαν
άψυχη μηχανή.
Για λίγες
ακόμα παραστάσεις πριν την έναρξη της περιοδείας της παράστασης με πρώτο σταθμό
την Πάτρα.
Συντελεστές:
Μετάφραση – Δραματουργική επεξεργασία – Σκηνοθεσία: Έλενα Καρακούλη
Σκηνικά: Αλέγια Παπαγεωργίου
Κοστούμια: Βασιλική Σύρμα
Επιμέλεια Κίνησης: Φαίδρα Σούτου
Μουσική σύνθεση-Video: Violet Louise
Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος
Βοηθός σκηνοθέτη: Ανθή Φουντά
Βοηθός σκηνογράφου: Κωνσταντίνα Παπαθανασίου
Φωτογραφίες promo: Σπύρος Περδίου
Φωτογραφίες παράστασης: Γιώργος Χατζηνικολάου
Τρέιλερ παράστασης: Στέφανος Κοσμίδης
Οπτική ταυτότητα παράστασης: Ιωάννης Κ. Τσίγκας
Social Media: Δανάη Γκουτκίδου
Διεύθυνση Παραγωγής: Μαρία Αναματερού
Οργάνωση παραγωγής: Μάρα Κονάκα
