ΟΙ ΑΠΟΓΟΝΟΙ

Των Χρήστου Θάνου και Ηρώς Μπέζου

Devised theatre πάνω στον μύθο του Οίκου των Ατρειδών

ΣΧΟΛΙΟ της Μαρίνας Αποστόλου

Κυριακή, 28/1/2024, 8 μμ

Ο μύθος του Οίκου των Ατρειδών και το μυθολογικό πλέγμα που τον περιβάλλει γοήτευε ανέκαθεν τους δραματουργούς, τους μελετητές των αρχαίων κειμένων των μεγάλων τραγικών, τους ερευνητές των μετέπειτα κειμένων που ανήκουν στην ευρεία οικογένεια της πρόσληψης του αρχαιοελληνικού δράματος και εν γένει όσους διαχρονικά εντοπίζουν ενδιαφέρουσες αναφορές στη σύλληψη των παθών μιας οικογένειας όπου η αλληλοφονία δεν έπαψε μέχρι που η Ηλέκτρα απόμεινε μόνη και έρημη με την αδελφή της Χρυσόθεμη.
Οι καλλιτέχνες Χρήστος Θάνος και Ηρώ Μπέζου (συγγενείς εξ αίματος στην πραγματικότητα, στοιχείο που συνδέεται με τη δημιουργία τους καθότι η υπόθεση σχετίζεται με τους οικογενειακούς δεσμούς) συνθέτουν ένα κείμενο που συνδυάζει αποσπάσματα από έναν εντυπωσιακά ικανό αριθμό έργων, όπως διαβάζουμε και στο πρόγραμμα της παράστασης. Ξεκινώντας από την ”Ηλέκτρα” του Σοφοκλή και φθάνοντας μέχρι τον ”Ορέστη” του Ευριπίδη και ενδιαμέσως περνώντας από την ”Τέταρτη Διάσταση” του Γιάννη Ρίτσου αλλά και από τον ”Αγγελιοφόρο” που οι ίδιοι έχουν συγγράψει, παρουσιάζουν εκ νέου τον μύθο των δύο αδελφών που χωρίστηκαν βίαια και ξαναντάμωσαν σε μεγάλη πλέον ηλικία όταν ο Ορέστης επιστρέφοντας από τη Φωκίδα αποφασίζει να εκδικηθεί για τον φόνο του πατέρα του Αγαμέμνονα.

Η αφήγηση των δύο ηθοποιών, που συνοδεύεται από ζωντανή επί σκηνής μουσική (το ίδιο κατά βάση ισχύει σχεδόν για όλη τη διάρκεια της παράστασης), εκκινεί ήδη από τον Τάνταλο προκειμένου να πιάσουν τον μύθο από την άκρη του νήματός του. Η Ηλέκτρα πια, σε ένα παρόν ανάλογο των γνωστών τραγωδιών, πάσχει μέσα στο παλάτι με την Κλυταιμνήστρα να έχει σκοτώσει τον σύζυγό της και να χαίρεται τον έρωτά της με τον εραστή της Αίγισθο. Ο Ορέστης επανέρχεται, υποκρίνεται έναν ουδέτερο ξένο επισκέπτη και φονεύει τη μοιχαλίδα ενώ προηγουμένως έχει σκοτώσει τον ανταγωνιστή του πατέρα του.
Στο μεταξύ, τα δύο αδέλφια, παρότι ενήλικα πια, γευματίζουν και παίζουν σαν μικρά παιδιά σε μια προσπάθεια αναπλήρωσης της παιδικής ηλικίας που δεν μοιράστηκαν και δεν χάρηκαν ποτέ (βλέπε σκηνή στην κουζίνα).
Το ζήτημα της Μνήμης είναι κυρίαρχο στη σύνθεση των Μπέζου και Θάνου καθώς αυτή κρατά ζωντανή τις ψυχές και το πνεύμα μα και συνάμα χάνει την αξία της, όπως ακούμε την Ηλέκτρα να τονίζει, όταν τίθεται θέμα μακράς απουσίας ή συνεχούς παρουσίας ενός ατόμου. Οι φωτογραφίες των συγγενικών προσώπων που βλέπουμε να κολλάει η Ηλέκτρα στο γυάλινο χώρισμα συνιστούν ένα σκηνικό αντικείμενο που παραπέμπει στις σχέσεις εξ αίματος, στη Μνήμη, στις ρίζες και τη χρεία του ατόμου να τις αναζητά και να αναφέρεται σε αυτές.

Έτερα θέματα κοινά στους τραγικούς, στους όσους τους δεξιώθηκαν ποικιλοτρόπως και στο εν λόγω έργο προφανώς είναι η αγωνία του ατόμου να ανταποκριθεί στην προδιαγεγραμμένη του πορεία. Έτσι, ο Ορέστης ακολουθεί έναν προορισμό που του επιβλήθηκε από άλλους ενώ αναρωτιέται πώς μπορεί ο άνθρωπος να είναι όντως ανεξάρτητος και ήρεμος μακριά από συγκρίσεις και ανταγωνισμούς και κυρίως αλάργα από τις απαιτήσεις των άλλων…
Η βία γεννά μόνο βία και το αίμα φέρνει καινούργιο αίμα, το μίσος συντηρεί τη δίψα για εκδίκηση ενώ οι τύψεις δεν μπορούν να αφήσουν το αρσενικό μέλος της οικογένειας να γαληνεύσει, ο οποίος περιφέρεται και περιπλανιέται αριστερά και δεξιά σαν αγρίμι χωρίς μέλλον, ”νεκροζωντανός”, όπως ακούμε. Η Ηλέκτρα, χρόνια ζει σαν ”γριά παιδίσκη” στο παλάτι ενώ η ευτυχία την επισκέπτεται μόνο πρόσκαιρα όταν αναγνωρίζει τον αδελφό της μετά από το απαραίτητο στάδιο της επιφυλακτικότητας.
Ο μόνος σίγουρος σύντροφος στη ζωή είναι ο ίδιος ο θάνατος καθώς ούτε μας αποφεύγει ούτε μας απατά ενώ η ζωή διέπεται όσο κρατάει από μια χαρακτηριστική ρυθμικότητα όπως όταν για παράδειγμα φυσάει το αεράκι και στεγνώνει τον ιδρώτα μας…
Οι νεκροί δεν εγκαταλείπουν ποτέ την οικία, ζουν εκεί κανονικά τρόπον τινά, εφόσον εκεί ήταν η εστία τους, ένας άνθρωπος προτιμάει να προχωράει παρότι ένα χαλίκι είναι σφηνωμένο στο παπούτσι του και τον ενοχλεί ωστόσο ο ίδιος δεν σκύβει να το αφαιρέσει – ίσως το χαλίκι αυτό να προέρχεται από μια μαγεμένη ακρογιαλιά. Τέλος, μια μητέρα φροντίζει τον εαυτό της και το σώμα της και έτσι είναι ευτυχής μεταδίδοντας την ευτυχία της και στα τέκνα της…
Ένα παλτό και μια βαλίτσα, χαρακτηριστικά σκηνικά αντικείμενα που σηματοδοτούν την αποχώρηση, την απουσία αλλά και την επαναφορά, τα πλουμιστά φορέματα της βασίλισσας – μάνας με τα οποία σκεπάζεται ο γιος – φονιάς που υποφέρει για την πράξη του, τα σκεύη της κουζίνας αλλά και το βαρύ μπαούλο που σέρνουν πότε ο ένας και πότε ο άλλος χαρακτηρίζουν το στήσιμο μιας παράστασης που απευθύνεται μάλλον σε καλούς γνώστες του συγκεκριμένου μύθου μα κυρίως σε όσους αγαπούν ή θέλουν να γνωρίσουν εκ του σύνεγγυς, βιωματικά δηλαδή, το είδος του devised theatre / θεάτρου της επινόησης.
Είναι αλήθεια ότι οι δύο δημιουργοί είναι πιστοί στις αρχές αυτού του είδους θεάτρου που γίνεται αναγνωρίσιμο μέσα από εξόφθαλμα χαρακτηριστικά του κάποια από τα οποία είναι:
• δεν ξεκινά με ένα σενάριο, αλλά ξεκινά με μια ιδέα / έννοια / θέμα
• είναι μια συλλογική δημιουργία
• δεν υπάρχουν παραδοσιακά καθορισμένοι ρόλοι (θεατρικός συγγραφέας, σκηνοθέτης)
• οι δημιουργοί είναι συχνά οι ερμηνευτές
• η διαδικασία ανακάλυψης του τελικού αποτελέσματος είναι εξίσου σημαντική με το ίδιο το τελικό αποτέλεσμα
(Πηγή: https://www.mytheatro.gr/devised-theatro-epinoitiko-theatro/)

Ο Θάνος και η Μπέζου κατασκευάζουν μια τραγωδία δωματίου και ερμηνεύουν ένα χειμαρρώδες ποιητικό κείμενο απνευστί στο πλαίσιο μιας παράστασης που απευθύνεται σε ένα πιο ειδικό κοινό. Είναι άριστοι γνώστες του αρχαίου μύθου των Ατρειδών και της επιβίωσης αυτού μέσα από τα αναρίθμητα έργα που τον ακολούθησαν ενώ είναι λίαν προφανές ότι έχουν αφιερώσει ατέρμονες ώρες στην επιλογή των κομματιών για τη σύνθεσή τους και ακόμα περισσότερο για τις δοκιμές της παράστασης. Η άρθρωση, η εκφορά του λόγου τους και ο συγχρονισμός τους ξεχωρίζουν.

Στον βιομηχανικό χώρο ΠΛΥΦΑ του Βοτανικού

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

 

Ηθοποιοί: Ηρώ Μπέζου, Χρήστος Θάνος

Μουσικοί επί σκηνής: Παναγιώτης Γκίκας, Τεό Φοινίδης

 

Δραματουργική Σύνθεση: Ηρώ Μπέζου – Χρήστος Θάνος

Σκηνοθεσία – Μουσική: Χρήστος Θάνος

Σκηνικά – Κοστούμια: Μαρία Καραθάνου

Σχεδιασμός φωτισμών: Κώστας Μπεθάνης

Οργάνωση Παραγωγής: Λητώ Τριανταφυλλίδου

Φωτογραφίες-teaser: Πάτροκλος Σκαφίδας

Γραφιστικά: REBECCA D3SIGN

 

Συμπαραγωγή: «Εμείς», ΠΛΥΦΑ

 

Teaser: https://youtu.be/oioTbvaHe6A

Φωτογραφίες σε υψηλή ανάλυση:  bit.ly/3RIENf0